جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از عنوان آن هویداست، به بازخوانی زندگی و مبارزات شادروان آیت‌الله سید محمود‌طالقانی پرداخته است. این پژوهش از سوی حشمت‌الله عزیزی انجام شده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به انتشار آن همت گماشته است. نویسنده در مقدمه خویش برکتاب «زندگی و مبارزات آیت‌الله طالقانی»، نکات پی‌آمده را از نظر دور نداشته است:
«در میان رهبران روحانی و سیاسی انقلاب، آیت‌الله طالقانی دارای ویژگی‌های خاصی است. ایشان از پیشگامان و از با سابقه‌ترین مبارزان روحانی، علیه رژیم پهلوی بود که در سال‌های آخر سلطنت رضاشاه عملاً وارد مبارزه شد. امتیاز دوم طالقانی این بود که از چنان شخصیت، منزلت و جایگاهی برخوردار بود که همواره فراتر از احزاب و گروه‌های سیاسی اجتماعی و حتی ایدئولوژیک عمل می‌کرد و این مسئله نیز از شرح صدر قرآنی و وسعت مشرب سیاسی و ایمانی او، با الهام از قرآن بود. وی با همکاری نیرو‌های سیاسی مبارز، عدالتخواه و آزادی‌طلب، درصدد بود تا آنها را جذب نماید. طالقانی در طول ۴۰ سال مبارزه و مجاهدت - که بیش از ۱۱ سال آن را در زندان و تبعید سپری کرد- همواره پیشرو، هدایتگر و توازن بخش نیرو‌های انقلابی بود. به رغم آثار و نوشته‌های ارزشمند به جامانده از ایشان و نقش مؤثر وی در پیروزی انقلاب اسلامی، به جز معدود نوشته‌ها، هنوز آن چنان که باید و شاید، در مورد دیدگاه‌ها، مواضع، آثار و نقش ایشان در پیروزی انقلاب اسلامی، پژوهش‌های در خور توجهی انجام نگرفته است. هر چند نویسنده نیز ادعا ندارد که با این نوشته توانسته است حق مطلب و دین خود را نسبت به آن مجاهد مصلح ادا کند، اما به مصداق این بیت مولانا که:
آب دریا را اگر نتوان کشید
هم به قدر تشنگی باید چشید
تلاش شده است تا گوشه‌ای از زحمات، مجاهدت‌ها و اندیشه‌های آن بزرگمرد، برای تشنگان عدالت و شیفتگان راه آزادی و دوستدارانش به رشته تحریر درآید. نوشته حاضر که حاصل بیش از یک سال تحقیق و پژوهش نویسنده، با شوق و علاقه وافر به اندیشه‌های طالقانی صورت گرفته، شامل پنج بخش و چندین فصل است. بخش اول، به زندگینامه خانوادگی و حیات علمی ایشان می‌پردازد. در بخش دوم به طور مختصر، به مبارزات سیاسی - اجتماعی طالقانی، از دوران پهلوی اول تا پیروزی انقلاب اسلامی اشاره شده است. بخش سوم به رابطه طالقانی با گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی پرداخته و بخش چهارم شامل مباحثی از جمله: مسئله کردستان و ترکمن صحرا، شورای انقلاب، احیای نماز جمعه و مجلس خبرگان و به طور کلی به فعالیت‌های طالقانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تا زمان رحلت ایشان اختصاص دارد. آرا، اندیشه‌ها و دیدگاه‌های طالقانی، شامل اصل شورا، حکومت و حاکمیت آزادی و استبداد، طالقانی و قرآن، طالقانی و روحانیت و... فصول بخش پنجم را تشکیل می‌دهند. در تألیف این اثر سعی شده، حتی‌الامکان از آثار و تألیفات طالقانی و اسناد و منابع دست اول استفاده شود. گذشته از اسناد منتشر شده از آیت‌الله طالقانی از اسناد و اعلامیه‌های موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی استفاده شده است...».
